Het verbaasde me in het begin heel erg toen ik professionele zangers en zangeressen hoorde spreken over hun plankenkoorts. Van knoop in de maag tot kokhalsneigingen en van het overslaan van de stem tot het vergeten van tekst. Er is in het algemeen veel onbegrip in deze gevallen en er wordt vaak gezegd dat men zich er maar overheen moet zetten. Als professioneel zanger weet je toch wel dat je het kunt? Maarja… weten dat je het kunt…. zo simpel is het niet…. Er is zelfs bij het Leids Universitair Medisch Centrum een muziekpoli voor musici met psychische klachten als podiumvrees.
Hoe wordt podiumvrees veroorzaakt? 
In de hersenen bevinden zich de amygdalae. Deze structuren zorgen voor de regulatie van angst. Wanneer je in een situatie komt, analyseren de amygdalae onbewust de situatie en beoordelen: ben ik veilig of ben ik onveilig? Het functioneert dus als een alarmsysteem. Dit is in acute noodsituaties heel handig om te kunnen overleven (vechten, vluchten of bevriezen). Een lichte mate van stress laat ons alerter zijn (gezonde zenuwen), maar op de een of andere manier is bij mensen met plankenkoorts ‘het podium’ onnodig in het rijtje van extreem onveilige situaties terecht gekomen. Het lichaam reageert in paniektoestand door bijvoorbeeld verandering in je adempatroon, verhoogde spierspanning rond je keel, trillen van de spieren, alertheid, omhooggaande hartslag, vergeten van de tekst (een vorm van bevriezen). Kortom: allemaal dingen die we op het podium niet kunnen gebruiken!
Gelukkig hoeft podiumvrees en spreekangst niet altijd in dat onveilige rijtje te blijven staan. Middels het opsporen van negatieve gedachtes rondom het spreken of zingen voor een groep en het omzetten in helpende gedachtes kunnen die ongezonde zenuwen richting de gezonde spanning gebracht worden. Ook het detecteren van en leren omgaan met de spanning (dus niet steeds het gevecht aan gaan met jezelf) zijn stappen om dit te bewerkstelligen. Daarnaast is het versterken van je stemtechniek een middel om zekerder te zijn over je eigen prestatie.
In de praktijk zie ik ook regelmatig mensen met spreekangst, ook wel glossofobie of lalofobie genoemd. Dit zijn heus niet altijd mensen die voor grote groepen hoeven te staan. Soms zijn het mensen die al moeite hebben met het zeggen van hun naam of het nemen van de beurt bij een gesprek met collega’s. Je kunt je voorstellen wat de gevolgen zijn voor het sociale leven en stresshantering in het algemeen. Eigenlijk worden plankenkoorts en spreekangst vanuit hetzelfde systeem veroorzaakt en zo is ook de behandeling of coaching ervan vergelijkbaar.
Een paar maanden geleden zat ik om de tafel met een zangcoach en een GZ-psychologe. We spraken over podiumangst en auditievrees en het leek ons geweldig om vanuit onze drie disciplines meer inzicht te krijgen in dit fenomeen. Vanuit brainstormen en verdiepen, hebben we besloten deze kennis te bundelen en er ook anderen mee te willen helpen. De ontwikkeling van een workshop is in volle gang en op 18 juni hebben we pilot gepland staan in Utrecht! Er zijn nog plekken!
Ik ben gezegend, denk ik, met een leven zonder spreekangst en podiumvrees. Nouja, volledig zonder ook weer niet. Ik kan heel onzeker zijn en natuurlijk maak ik me ook wel eens druk om een gesprek of optreden of sta ik uit zenuwen te ratelen voor een groep, maar ik word al zo lang ik me kan herinneren liever voor een grote groep gezet dan dat ik een tentamen moest maken. Doordat ik in dat laatste geval van tevoren geen hap door mijn keel kreeg en trillend en kotsmisselijk op de fiets naar de hogeschool zat, kan ik me wel voorstellen hoe het is om angstgevoelens op een podium te hebben. Het fijne van een tentamen was, dat ik gewoon even diep kon zuchten en mezelf kon temmen wanneer de spanning te hoog op liep. Dat gaat voor een groep net een beetje minder makkelijk….
Goed Weekend!
Hanneke
Bestemming Bereikt 